Birleşik Krallık'ın Birmingham kentindeki Aston Tıp Fakültesi'nde kayıtlı diyetisyen ve kıdemli öğretim üyesi Duane Mellor, aşırı işlenmiş gıdalarla ilgili dikkat çeken bir uyarıda bulundu. Bilinenin aksine et gibi aşırı işlenmiş sebzelerin de kalp hastalığı ve erken ölüm riski taşıdığını belirtti.
Mellor yaptığı açıklamada, "Şekeri her zaman bitki bazlı anlamına geldiğini varsayamayız" dedi. Bisküviler, cipsler, şekerlemeler ve alkolsüz içecekler de dahil olmak üzere hayvansal ürünler içermeyen birçok gıdanın teknik olarak bitki bazlı olduğunu belirten Mellor, "Bu ürünler insanların çoğunluğu tarafından sağlıklı bir beslenmenin parçası olarak gerekli görülmemektedir." diye konuştu.
Epidemiyolojik Araştırmalar'da araştırmacı olan kıdemli çalışma yazarı Renata Levy, "Bitki bazlı ürünleri yemek yararlı olabilir, sağlık sorunlarına karşı koruma görevi görebilir veya bir risk teşkil edebilir; bunların hepsi bu gıdaların işlenme düzeyine bağlıdır" dedi.
Ultra işlenmiş gıdaların; ısıtma, besin maddelerinin ve proteinlerin parçalanması, kalıplama ve sıkıştırma gibi çok sayıda endüstriyel işlemden geçtiğini ve renk, koku, tat ve dokuyu kozmetik olarak değiştiren kimyasallar eklendiğini belirten uzmanlar; "Bu kategorideki gıdalar, insanın damak tadına son derece uygun olacak şekilde formüle edilmiştir ve çoğu zaman son derece kullanışlıdır, hazırlanma süresi çok azdır veya hiç gerektirmez." ifadelerini kullandı.
İşlenmemiş gıdalar arasında taze meyve ve sebzeler, yumurta ve süt bulunduğu belirtilirken; minimal işlenmiş gıdalar arasında ise tuz, şifalı bitkiler, yağlar gibi konserve ürünler ve dondurulmuş sebzeler gibi gıdalar yer alıyor.
Nupens/USP'den araştırmacı olan baş yazar Fernanda Rauber yaptığı açıklamada "Bu gıdalardaki gıda katkı maddeleri ve endüstriyel kirleticiler oksidatif strese ve inflamasyona neden olabilir, bu da riskleri daha da kötüleştirebilir" diye konuştu.
Pazartesi günü The Lancet Regional Health — Europe dergisinde yayınlanan bir çalışmada da Birleşik Krallık Biobank'tan toplanan verileri kullanıldı.
Yaşları 40 ile 69 arasında değişen 118.000'den fazla kişi beslenmeleriyle ilgili soruları yanıtlarken, elde edilen bu bilgiler daha sonra kardiyovasküler risk faktörlerinin gelişimine ilişkin hastane ve ölüm kayıtlarıyla ilişkilendirildi.
Çalışmada, bitkilerden yapılan aşırı işlenmiş gıdaların kalp-damar hastalığı riskini %5 oranında artırdığı, erken ölüm riskini ise %13 oranında artırdığı ortaya çıktı.
Araştırmacılar ayrıca bitki bazlı aşırı işlenmiş gıdaların taze, dondurulmuş veya minimum düzeyde işlenmiş bitkilerle değiştirilmesinin her %10'unun, kalp-damar hastalığına yakalanma riskini %7 oranında azalttığını ve kalp hastalığından ölme riskinde %13'lük bir azalma sağladığını buldu.
Çalışma aynı zamanda doğaları gereği ultra işlenmiş sınıfa giren sosis, nugget ve burger gibi bitki bazlı et ürünlerini de inceledi. Ancak İngiltere'deki Oxford Üniversitesi'nden nüfus sağlığı profesörü Peter Scarborough, bu gıdaların ne kadar risk taşıdığını belirlemenin zor olduğunu söyledi.
Scarborough yaptığı açıklamada, "Bitki bazlı et alternatifleri, bu makalede yer alan tüm bitki bazlı ultra işlenmiş gıdaların yalnızca %0,5'ini oluşturuyor" dedi. Scarborough, "Dolayısıyla bu makaleden bitki bazlı et alternatiflerinin sağlığınız için kötü olduğu sonucuna varmak çok zor" diye ekledi.
Ayrıca çalışmaya dahil olmayan King's College London'dan emekli beslenme ve diyetetik profesörü Tom Sanders da makalede bildirilenlerin çoğunun zaten bilindiğini söyledi.
Sanders, "Akdeniz veya DASH diyetleri gibi dengeli bitki bazlı diyetlerin kalp-damar sağlığına faydalı olduğu kabul ediliyor ve bunlar zaten cips vb., şekerli içecekler, kekler, bisküviler ve şekerlemeler gibi sağlıksız yiyeceklerden kaçınmayı vurguluyor. Bu son gıdalar, ister endüstriyel ister ev yapımı olsun, sağlıksızdır." dedi